💼 5 نکته مهم درباره هزینه سربار جذب نشده در تولید و نحوه محاسبه آن
مقدمه
در حسابداری صنعتی، شناخت و تحلیل هزینه‌های سربار نقش مهمی در کنترل بهای تمام‌شده و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی دارد. یکی از مفاهیم کلیدی در این حوزه، هزینه سربار جذب نشده در تولید است؛ هزینه‌هایی که شرکت متحمل می‌شود اما در فرآیند تولید جذب نمی‌شوند و در نتیجه جزو بهای تمام‌شده کالا محسوب نمی‌گردند. این هزینه‌ها معمولاً ناشی از ظرفیت‌های استفاده‌نشده، توقفات تولید یا ناکارآمدی در استفاده از منابع هستند. در این مقاله، مفهوم سربار جذب نشده، نحوه محاسبه، ارتباط آن با صورت‌های مالی و دیدگاه مالیاتی نسبت به این هزینه‌ها را بررسی خواهیم کرد.
در این مقاله می‌خوانیم:
- تعریف هزینه سربار جذب نشده
- نحوه محاسبه سربار جذب نشده در تولید
- عوامل مؤثر در تعیین سطح معمول فعالیت واحد تجاری
- ارتباط هزینه سربار با صورت‌های مالی
- دلیل رد هزینه سربار توسط ممیز مالیاتی
- شرایط سه‌گانه هزینه‌های قابل قبول مالیاتی
- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
هدف مقاله
هدف از این مقاله، آشنایی با مفهوم سربار جذب نشده در تولید، روش محاسبه آن و تحلیل جایگاهش در حسابداری مالی و مالیاتی است. با درک صحیح از این موضوع، مدیران می‌توانند تصمیمات بهتری برای کنترل هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری در فرآیند تولید اتخاذ کنند.
هزینه سربار جذب نشده چیست؟
هزینه‌هایی که جزو بهای تمام‌شده کالای تولیدی محسوب نمی‌شوند و در گروه سایر هزینه‌های عملیاتی طبقه‌بندی می‌گردند را هزینه سربار جذب نشده یا هزینه‌های جذب‌نشده در تولید می‌نامند. این نوع هزینه‌ها معمولاً مربوط به سربار ثابت هستند و هزینه‌های سربار متغیر را شامل نمی‌شوند. در واقع، ارتباط مستقیمی میان میزان ظرفیت استفاده‌شده و مقدار سربار جذب‌نشده وجود دارد.
نحوه محاسبه سربار جذب نشده
فرمول محاسبه به صورت زیر است:
× = ظرفیت نرمال ÷ مقدار تولید واقعی
که در آن، × بر حسب درصد بیان می‌شود و بر اساس آن، مقدار سربار جذب نشده محاسبه می‌گردد. ظرفیت نرمال معمولاً بین ۷۵٪ تا ۸۵٪ ظرفیت اسمی در نظر گرفته می‌شود. شرکت‌ها پس از محاسبه این درصد، کل هزینه‌های سربار را در آن ضرب کرده و عدد حاصل را به‌عنوان سربار جذب نشده در تولید ثبت می‌کنند.
برای مثال، اگر ظرفیت نرمال ۸۰٪ و ظرفیت واقعی استفاده‌شده ۶۰٪ باشد، بخش قابل توجهی از سربار ثابت به‌عنوان سربار جذب‌نشده در نظر گرفته می‌شود. ظرفیت اسمی نیز پس از اعمال محدودیت‌های موجود در تولید (مانند خرابی ماشین‌آلات یا توقف خط تولید) به ظرفیت نرمال تبدیل می‌شود.
عوامل مؤثر در تعیین سطح معمول فعالیت
سطح معمول فعالیت واحد تجاری با توجه به عوامل زیر تعیین می‌شود:
- میزان تولید مورد نظر مدیریت و طراحان خطوط تولید
- بودجه فعالیت سال جاری و سال‌های آتی
- میانگین سطح تولید در سال‌های گذشته
در عمل، با تهیه گزارشی از توقفات مجاز و غیرمجاز و محاسبه کارکرد واقعی، می‌توان نرخ جذب سربار را تعیین کرد و در نهایت هزینه‌های ثابت را بر اساس آن تعدیل نمود.
ارتباط هزینه سربار با صورت‌های مالی
بر اساس استانداردهای حسابداری، هزینه سربار جذب نشده در تولید در گروه بهای تمام‌شده محصولات ثبت نمی‌شود، بلکه به‌عنوان سایر هزینه‌های عملیاتی شناسایی می‌گردد. از آنجا که این هزینه‌ها واقعی و قابل اندازه‌گیری هستند، در صورت‌های مالی افشا می‌شوند و از نظر حسابداری قابل قبول محسوب می‌گردند. اما از دیدگاه مالیاتی، پذیرش آن‌ها منوط به رعایت شرایط خاص قانونی است.
دلیل رد هزینه سربار توسط ممیز مالیاتی
ممیزان مالیاتی ممکن است بخشی از هزینه‌های سربار را به‌عنوان هزینه غیرقابل قبول مالیاتی رد کنند. بر اساس مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، تنها هزینه‌هایی قابل قبول‌اند که با فعالیت مؤسسه مرتبط، مستند و در حدود متعارف باشند. در نتیجه، اگر هزینه‌های سربار جذب نشده مستند به مدارک نباشند یا مغایرتی با مقررات مالیاتی داشته باشند، از نظر مالیاتی پذیرفته نخواهند شد.
شرایط سه‌گانه هزینه‌های قابل قبول مالیاتی
- در حدود متعارف بوده و به مدارک و مستندات معتبر متکی باشد.
- به تحصیل درآمد در همان دوره مالی مربوط باشد.
- حد نصاب‌های مقرر قانونی در مورد آن رعایت گردد.
در صورت فقدان هر یک از این شرایط، ممیز مالیاتی می‌تواند هزینه را مردود اعلام کند.
نتیجه‌گیری
هزینه سربار جذب نشده در تولید، یکی از موضوعات حساس در حسابداری صنعتی و مالیاتی است که تأثیر مستقیم بر گزارشگری مالی و تصمیم‌گیری مدیریتی دارد. این هزینه‌ها معمولاً ناشی از ظرفیت‌های بلااستفاده یا توقفات تولید بوده و در گروه سایر هزینه‌های عملیاتی ثبت می‌شوند. درک صحیح از نحوه محاسبه، مستندسازی دقیق و رعایت مقررات مالیاتی، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از رد هزینه‌ها توسط ممیز مالیاتی جلوگیری کرده و کنترل مؤثرتری بر هزینه‌های تولید داشته باشند.
منابع پیشنهادی:
- استاندارد حسابداری شماره ۸: موجودی مواد و کالا – سازمان حسابرسی
- ماده ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم – سامانه قوانین وزارت اقتصاد
- مشاوره مالی و مالیاتی آداک حساب ویرا
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
